Cung cấp khí tươi cho không gian điều hòa

Điều hòa không khí không hoàn toàn thay thế được chức năng cung cấp khí tươi mới, đến nay (2024) điều hòaó chỉ làm mát hoặc sưởi ấm, tạo cảm giác dễ chịu mà không giải quyết được vấn đề thiếu oxy hay không khí tù đọng. Dưới đây là chi tiết về vấn đề này:

Nhu cầu khí tươi của con người:

Nhịp thở: Người trưởng thành thường thở từ 12 đến 20 nhịp mỗi phút trong trạng thái nghỉ ngơi;  Trẻ em và trẻ sơ sinh thở nhanh hơn, từ 20 đến 40 nhịp mỗi phút; Khi hoạt động mạnh: Nhịp thở có thể tăng lên 40 đến 60 nhịp mỗi phút để đáp ứng nhu cầu oxy.

Lượng không khí tiêu thụ: Một người trưởng thành ở trạng thái nghỉ ngơi cần khoảng 500 ml không khí mỗi nhịp thở (thể tích khí lưu thông), 7-8 lít cho mỗi phút và 11.000-12000 lít mỗi ngày.

• Hoạt động thể chất: Khi vận động mạnh, lượng không khí cần thiết có thể tăng gấp 2-3 lần so với khi nghỉ ngơi.
• Cân nặng và độ tuổi: Người lớn thường cần nhiều không khí hơn trẻ em, và người có trọng lượng lớn hơn cũng có xu hướng tiêu thụ oxy nhiều hơn.
• Môi trường sống: Ở những nơi ô nhiễm hoặc thiếu oxy (như vùng cao), cơ thể sẽ phải hít thở nhiều hơn để bù đắp lượng oxy thiếu hụt.

Khả năng nhịn thở: phụ thuộc vào nhiều yếu tố như thể trạng, tuổi tác, sức khỏe, và luyện tập. Dưới đây là thời gian nhịn thở trung bình:

• Một người bình thường có thể nhịn thở từ 30 giây đến 2 phút.
• Sau khoảng 30 giây, cơ thể bắt đầu tăng lượng CO₂, gây ra cảm giác buồn thở.

Trong môi trường kín:

• Không khí xung quanh chứa khoảng 21% oxy (O₂).
• Mỗi hơi thở, không khí thải ra có hàm lượng oxy giảm khoảng 4-5%, sau lần 1 lượng oxy còn khoảng 16%.
• Khi hàm lượng oxy giảm dưới 16%, cơ thể bắt đầu cảm thấy thiếu oxy. Mức oxy dưới 10% là nguy hiểm.
• Đồng thời với việc giảm oxy là việc tăng khí CO₂. Khi CO₂ trong không khí vượt 5%, các triệu chứng ngộ độc CO₂ (như đau đầu, khó thở) sẽ xuất hiện. CO₂ vượt 10% có thể dẫn đến tử vong.
• Trong điều kiện không gian kín 1 m³ không khí, một người trưởng thành có thể sống sót từ 1-2 giờ trước khi mất ý thức hoặc tử vong do ngạt thở hoặc ngộ độc CO₂. Trong một xe hơi hoàn toàn kín, kể cả khi bật điều hòa, sau khoảng 2 giờ, một người trong xe có thể rơi vào nguy cơ mất kiểm soát do thiếu dưỡng khí.
• Trong môi trường kín, để duy trì lâu dài mà không cần bổ sung oxy hoặc lọc CO₂, cần khoảng 20-40 m³ không khí/ngày/người để đảm bảo an toàn sinh tồn.

Điều hòa làm được gì?

1. Làm lạnh/sưởi ấm: Điều hòa chủ yếu kiểm soát nhiệt độ, giúp không khí trong phòng trở nên thoải mái hơn.
2. Khử ẩm: Nhiều điều hòa giảm độ ẩm trong không khí, giúp căn phòng đỡ cảm giác bí bách, đặc biệt vào mùa hè.
3. Lọc không khí: Một số dòng máy hiện đại có bộ lọc để giảm bụi, phấn hoa, vi khuẩn hay mùi khó chịu, nhưng lọc không có nghĩa là bổ sung khí tươi.
4. Không loại bỏ được CO₂ tích tụ: Trong phòng kín, khi con người thở, lượng CO₂ tăng dần, làm không khí ngột ngạt. Điều hòa không giải quyết được việc này trừ khi nó có chức năng hút khí ngoài vào (không phổ biến ở các thiết bị gia dụng thông thường); Phòng ngủ kín tích tụ bụi, vi khuẩn, hoặc các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC) từ đồ nội thất, gây khó chịu cho hệ hô hấp.
5. Với lá phổi, cảm giác ngột ngạt vẫn tồn tại: Dù nhiệt độ mát, thiếu oxy và lượng CO₂ cao vẫn khiến bạn cảm thấy mệt mỏi, buồn ngủ hoặc không tập trung được.

Một số bằng chứng về ngộ độc khí từ từ trong môi trường kín

• Tại Việt Nam qua báo chí bạn biết đã xảy ra nhiều ca đột tử do ngủ trên xe ô tô, như các trường hợp: Do mất điện 3 bố con trong đó có 1 người tử vong khi bật điều hòa ngủ trong ô tô tại Hải Phòng năm 2023; Lái xe taxi chết tại Hà Nam năm 2019; Người đàn ông 34 tuổi tử vong khi bật điều hòa ngủ trong ô tô tại Hải Phòng; Rồi vụ 2 người chết trong chiếc ô tô bị ngập nước một phần, khi dừng xe ngủ trong đợt Hà Nội bị ngập lịch sử năm 2008...  bạn có thể tra trên mạng để thấy được vô số kết quả với những cảnh báo quan trọng.
• Nguyên nhân, dù có bật điều hòa: Dù có lấy gió trong, nhưng nếu xe chạy thì vẫn có khe hở cho gió tươi luồn vào khoang (một số xe đời mới có chức năng thông minh bổ xung khí tươi định kỳ/khi không khí bên ngoài đủ điều kiện). Nhưng nếu xe ở trạng thái dừng thì không có hiệu ứng đó. Đặc biệt trong khu kín như gara/tầng hầm/ lặng gió, thì không những không có khí mới bổ xung, mà còn nhiễm ngược từ bên ngoài do không khí càng lúc càng độc hại do khí thải của xe.
• Việc ngủ trong xe hơi được so sánh với trong một căn phòng hẹp và kín nhưng nguy hiểm hơn nhiều bởi không gian trong ô tô chật hẹp hơn và tồn tại nhiều khí độc CO₂/CO, chất độc hại.

Có cần phải bổ sung khí tươi vào phòng ngủ có điều hòa không khí?

Câu trả lời ĐƯƠNG NHIÊN là có, vì điều hòa thông thường không cung cấp khí tươi mà chỉ làm mát hoặc sưởi ấm không khí có sẵn trong không gian kín như đã nói ở trên.

Bổ sung khí tươi cho phòng kín có bật điều hòa là điều quan trọng để đảm bảo không khí trong lành, hạn chế cảm giác ngột ngạt và các vấn đề sức khỏe do thiếu oxy hoặc tích tụ khí CO2.

Các giải pháp bổ sung khí tươi cho không gian điều hòa

Lưu ý chung:

1. Đảm bảo không khí từ bên ngoài sạch: Sử dụng bộ lọc hoặc thiết bị lọc khí trước khi đưa khí tươi vào phòng.
2. Tính toán lưu lượng khí tươi phù hợp: Lượng khí tươi cần cấp phụ thuộc vào diện tích phòng và số người sử dụng. Thông thường, khoảng 20-30 m³ khí tươi/người/giờ là lý tưởng.
3. Đồng bộ với hệ thống điều hòa: Hệ thống cấp khí tươi nên được thiết kế để không làm mất hiệu quả làm mát hoặc sưởi của điều hòa.

Máy trao đổi khí tươi thu hồi nhiệt (ERV/HRV):

• Máy trao đổi khí (Energy Recovery Ventilation - ERV hoặc Heat Recovery Ventilation - HRV) là thiết bị giúp lấy khí tươi từ bên ngoài vào phòng, đồng thời giữ nhiệt độ và độ ẩm tương thích với điều hòa.
• Ưu điểm: Cung cấp khí tươi mà không làm mất hiệu quả làm mát của điều hòa, tiết kiệm năng lượng.
• Lắp đặt: Thường kết hợp với hệ thống điều hòa trung tâm hoặc lắp riêng lẻ.

Quạt thông gió cấp khí tươi:

• Quạt thông gió hút khí tươi từ bên ngoài vào phòng gây áp suất dương, đẩy không khí xấu ra ngoài theo cách tự nhiên qua khe hở chủ động bố trí ở hướng đối diện.
• Quạt thông gió đẩy khí xấu trong phòng ra bên ngoài gây áp suất âm, hút không khí sạch vào phòng theo cách tự nhiên qua khe hở chủ động bố trí ở hướng đối diện.
• 2 quạt thông gió: Quạt đẩy khí từ bên ngoài vào phòng kết hợp với quạt hút không khí xấu ra ngoài.
• Được lắp đặt trên tường hoặc cửa sổ, có thể kết hợp với bộ lọc bụi mịn để làm sạch không khí trước khi cấp vào phòng.

Kết hợp điều hòa với cửa thông khí

• Cửa gió cấp khí tươi: Nếu thiết kế phòng kín, bạn có thể lắp đặt cửa thông gió hoặc ô thông khí nhỏ để không khí bên ngoài có thể tự nhiên luân chuyển vào phòng.
• Ống dẫn khí: Sử dụng các ống dẫn khí từ bên ngoài vào phòng thông qua hệ thống điều hòa hoặc độc lập.

Sử dụng máy lọc không khí có chức năng bổ sung khí tươi

• Một số máy lọc không khí hiện đại có chức năng cung cấp khí tươi (fresh air mode). Thiết bị này lấy khí từ ngoài trời, lọc bụi, vi khuẩn, và cung cấp không khí sạch vào phòng.
• Ưu điểm: Không cần thay đổi thiết kế phòng và dễ sử dụng trong phòng kín có điều hòa.

Lắp quạt hút khí

• Quạt hút kết hợp với điều hòa: Lắp quạt hút khí ở vị trí cao trên tường hoặc trần nhà để đẩy khí cũ ra ngoài và hút khí tươi vào từ các khe thông khí hoặc ống dẫn.
• Ưu điểm: Chi phí thấp, dễ lắp đặt.

Mở cửa phòng hoặc khe thông gió định kỳ

• Khi không sử dụng điều hòa (ví dụ: vào sáng sớm hoặc tối muộn), hãy mở cửa để không khí tự nhiên lưu thông.
• Nếu cần giữ phòng kín, có thể lắp đặt khe hở nhỏ hoặc ô cửa thoáng khí để không khí lưu thông liên tục.

Sử dụng cây xanh trong phòng

• Các loại cây cung cấp oxy ban đêm: Lưỡi hổ, lan ý, nha đam, dương xỉ, giúp cải thiện không khí trong phòng kín.
• Lưu ý: Đặt cây với số lượng vừa phải và chọn loại không yêu cầu ánh sáng tự nhiên nhiều.

1. Sử dụng quạt thông gió: Quạt thông gió hút khí tù đọng ra ngoài và đưa khí tươi vào phòng; Đặt quạt gần cửa sổ hoặc cửa ra vào để tối ưu luồng khí.
2. Tạo khe hở chủ động: Mở các khe hở đối lưu, có thể điều tiết cho luồng khí tươi qua phòng với lưu lượng có thể kiểm soát.
3. Mở cửa sổ định kỳ: Mở cửa sổ khoảng 10-15 phút mỗi ngày, tốt nhất vào sáng sớm hoặc tối muộn khi không khí ngoài trời mát mẻ và sạch hơn.
4. Điều hòa có chức năng thông gió (ventilation): Một số dòng điều hòa hiện đại có chế độ lấy khí ngoài vào để bổ sung oxy và giảm CO₂.
5. Máy lọc không khí với ion âm hoặc ozone: Giúp cải thiện chất lượng không khí trong phòng và tạo cảm giác thoải mái hơn. Xem giải pháp cụ thể tại đây
6. Cây xanh trong phòng ngủ: Một số loại cây như lưỡi hổ, nha đam, cây lan ý có thể hấp thụ CO₂ và giải phóng oxy, nhưng không thay thế được việc lưu thông không khí.