Chi tiêu là hoạt động thường xuyên trong suốt đời người, mỗi ngày. Nhata.net xin chia các khoản của bạn chi tiêu ra 5 loại hình sau đây, giúp bạn sử dụng đồng tiền một cách có ý thức và hiệu quả hơn:
1. CHI PHÍ (Cost / Expense) - Chi cho Nhu Cầu Thiết Yếu
Định nghĩa: Đây là khoản chi bắt buộc để duy trì cuộc sống và hoạt động cơ bản. Chúng không mang lại lợi ích tăng thêm trong tương lai mà chỉ để "vận hành" bản thân và gia đình.
Đặc điểm: Cần thiết, khó cắt giảm triệt để, mang tính định kỳ.
Ví dụ:
- Tiền ăn uống, mua thực phẩm.
- Tiền nhà ở, điện, nước, internet.
- Tiền xăng xe, đi lại.
- Tiền khám chữa bệnh, mua bảo hiểm y tế.
Mục tiêu: Cần tối ưu hóa, chi tiêu hợp lý, tránh biến chúng thành "lãng phí".
2. ĐẦU TƯ (Investment) - Chi tiêu cho Tương Lai
Định nghĩa: Là khoản chi bỏ ra ở hiện tại với kỳ vọng thu về lợi ích lớn hơn trong tương lai, cả về mặt tài chính lẫn phi tài chính.
Đặc điểm: Có rủi ro, đòi hỏi sự tính toán, kỳ vọng về lợi nhuận/sự gia tăng giá trị.
Ví dụ:
- Tài chính: Mua cổ phiếu, trái phiếu, gửi tiết kiệm, mua vàng, mua bất động sản cho thuê.
- Con người: Chi cho học tập, khóa học nâng cao kỹ năng, sách vở, chi phí chăm sóc sức khỏe phòng ngừa.
- Kinh doanh: Bỏ vốn vào một công ty, mua máy móc để sản xuất.
Mục tiêu: Tăng giá trị tài sản và năng lực bản thân, tạo ra thu nhập thụ động. Cần tăng cường.
3. HƯỞNG THỤ (Enjoyment / Experience) - Chi cho Hạnh Phúc Hiện Tại
Định nghĩa: Đây là điểm rất quan trọng bạn chưa đề cập. Đây là khoản chi cho trải nghiệm, niềm vui và hạnh phúc ngay lập tức, nhưng KHÔNG PHẢI là lãng phí nếu nó nằm trong kế hoạch và có chừng mực.
Đặc điểm: Mang lại giá trị tinh thần, cảm xúc, kỷ niệm, làm giàu thêm đời sống tâm hồn.
Ví dụ:
- Đi du lịch để mở mang kiến thức và thư giãn.
- Ăn một bữa ăn ngon tại nhà hàng.
- Mua một món quà ý nghĩa tặng người thân.
- Chi cho một sở thích lành mạnh (chơi nhạc cụ, chơi thể thao).
- Mua một chiếc xe/món đồ công nghệ tốt để phục vụ công việc và mang lại trải nghiệm tốt.
Mục tiêu: Cân bằng giữa hiện tại và tương lai. Đây là "gia vị" của cuộc sống. Chi tiêu có chủ đích để nâng cao chất lượng cuộc sống, không phải để phô trương. Cần cân bằng.
4. LÃNG PHÍ TIÊU HỦY (Destructive Waste)- chi tiêu dại dột
Bản chất: Đây là kiểu lãng phí gây tổn thất cho cả bạn lẫn toàn xã hội, thậm chí là môi trường. Tiền của bạn bị "đốt" mà không làm lợi cho bất kỳ ai, kèm theo đó là sự lãng phí tài nguyên và gây hại.
Nguyên nhân: Thiếu hiểu biết, thiếu giám sát, tính toán sai, hoặc hành động thiếu trách nhiệm.
Ví dụ:
- Đổ thừa 1m³ bê tông so với thiết kế. Nó không làm cho ngôi nhà chắc hơn, mà còn tốn thêm tiền mua vật tư, tốn nhân công đổ, làm tăng tải trọng nền móng, và sau này nếu phá dỡ sẽ tốn công sức và tạo ra khối lượng rác thải xây dựng khổng lồ ra môi trường.
- Vứt bỏ thức ăn thừa (đây vừa là "chuyển dịch" - bạn đã trả tiền cho nó, vừa là "tiêu hủy" - nó trở thành rác thải).
- Sử dụng điện/nước một cách bừa bãi, không cần thiết -> lãng phí tài nguyên năng lượng.
- Mua một món đồ về và vứt đi ngay lập tức mà chưa dùng.
5. LÃNG PHÍ KIỂU "CHUYỂN DỊCH" (Transfer Waste)- chi tiêu nhân văn
Bản chất: Đây là kiểu lãng phí "tiền từ túi bạn chuyển sang túi người khác một cách vô ích, nhưng vẫn nằm trong nền kinh tế". Bạn mất tiền, nhưng người bán hoặc người khác được lợi. Nó vô ích với bạn, nhưng không hoàn toàn vô ích với xã hội theo nghĩa dòng tiền vẫn vận hành.
Nguyên nhân 1: Chi tiêu cảm tính, mua hàng không khảo sát, mua dịch vụ không cần thiết, trả giá cao hơn giá trị thực.
Ví dụ:
- Mua đắt một món hàng.
- Boa quá tay cho một dịch vụ.
- Đặt thức ăn quá nhiều và phải bỏ đi.Trả tiền cho một gói tập gym mà không bao giờ đi.
Nguyên nhân 2: Bạn chi với động cơ muốn "cho đi". với những người bạn cho là thân phận yếu thế hơn mình.
Ví dụ:
- Chủ động không trả giá mấy mớ rau của người bán hàng rong nghèo, dù biết chỗ khác có thể rẻ hơn chút ít.
- Đối đãi tốt với thầu thợ khi xây nhà.
Giá trị: Khoản chi dạng này không mất đi, nó chuyển hóa thành giá trị tinh thần (sự thanh thản, vui vẻ), giá trị đạo đức (giúp đỡ cộng đồng) và duy trì một mối quan hệ xã hội tốt đẹp. Nó là một sự "lãng phí" về vật chất nhưng là một "sự đầu tư" về mặt nhân văn.
Nhata.net hy vọng các thông tin trong bài viết "4 loại hình chi tiêu mỗi ngày" có ích cho bạn!
